Dekonstrukcja antropocentryzmu w twórczości Helmuta Kajzara

Abstract

Praca poświęcona została monodramom Helmuta Kajzara – Koniec półświni oraz Gwiazda. Wydobycie, analizę i interpretację problemów, które podejmują te utwory, przeprowadzono w oparciu o dyskursy z zakresu animal studies oraz feminizmu. Główną oś części metodologicznej stanowią rozważania Georgio Agambena dotyczące kulturowych procesów stawania się człowieka, które autor w pracy The Open określa mianem maszyny antropologicznej. Agamben dekonstruuje kluczowe kategorie filozofii zachodniej, takie jak życie, język, ciało, dusza, rozum, przedmiot i podmiot, otwierając tym samym pole do refleksji na temat relacji między naszym człowieczeństwem a zwierzęcością. Dokonuje tego dzięki odkryciu na nowo zwierzęcia w człowieku. Myśl ta pozwala dopatrywać się źródła wewnętrznego konfliktu kultury europejskiej w wyparciu tego, co cielesne. Spostrzeżenia Agambena z zakresu animal studies uzupełnione zostały o antydualistyczne ujęcia, m.in. Elizabeth Grosz, Bruna Latura, Luce Irigarey, przywołane w celu dokładniejszego prześledzenia różnych sposobów funkcjonowania maszyny antropologicznej. Na gruncie poczynionych ustaleń teoretycznych rozpatrywana twórczość Kajzara odsłania się jako zogniskowana wokół następujących pytań: o relację człowieka do jego własnej zwierzęcości, a co za tym idzie, związek z królestwem zwierząt i naturą; o kulturowe mechanizmy służące zacieraniu śladów pokrewieństwa człowieka z innymi ssakami, takimi jak np. tytułowa świnia; o społeczną rolę kobiety w odniesieniu do jej statusu bycia pomiędzy zwierzęciem a mężczyzną.